Naam:                 Jurjen Versluis, MD, PhD
Functie:               Internist-Hematoloog, plaatsvervangend hoofd van het stamceltransplantatie programma
Werkplek:          Afdeling hematologie, Erasmus MC

Na maandenlange voorbereidingen vertrok ik op 25 februari 2020 voor een jaar met mijn vrouw en dochter voor een onderzoeksfellowship naar Boston in de Verenigde Staten. Hoewel er op dat moment al wel sprake was van een virusinfectie, klonk dat nog ver weg. Laat staan dat we hadden kunnen vermoeden hoe de wereld en onze plannen zouden gaan veranderen.

Dankzij financiële ondersteuning van onder andere de Rene Vogels Stichting kreeg ik de unieke kans om een jaar onderzoek te doen bij het Dana-Farber Harvard Cancer Center in Boston. Dit ziekenhuis is wereldwijd toonaangevend op het gebied van kankeronderzoek en ontwikkeling van innovatieve behandelingen.

In het laboratorium van Dr. Coleman Lindsley heb ik me kunnen richten op het voorspellen van behandeluitkomsten van patiënten met het myelodysplastisch syndroom of acute myeloïde leukemie. Met behulp van geavanceerde statistische analyse methoden kon ik een tweetal unieke zeer grote databases analyseren. Deze zogenoemde “big data” bevatten veel patiënten, maar met name ook veel detail van de patiënt, ziekte, behandeling en respons op de behandeling. Big data betekent hier concreet enkele honderdduizenden variabelen die met standaard statistische methoden onvoldoende kunnen worden geanalyseerd. Daarom heb ik me analyse methoden zoals “machine learning”, een onderdeel van kunstmatige intelligentie, eigen gemaakt om grote databases beter te kunnen begrijpen en de complexe samenhang van verschillende patiënt en ziekte eigenschappen beter te kunnen herkennen. Dit alles met het doel om de uitkomsten van onze patiënten beter te voorspellen, niet alleen bij diagnose, maar ook tijdens de behandeling.

COVID-19 veranderde helaas een hoop van mijn plannen. Hoe doe je onderzoek in vreemd land tijdens een pandemie? Na nog geen drie weken te hebben gewerkt in het ziekenhuis kwam er, net als in Nederland, een strikte order dat iedereen thuis moest blijven. Maar nadat in Nederland na enkele maanden versoepelingen kwamen bleef in Boston het ziekenhuis en de universiteit lang op slot voor onderzoek. Gelukkig was mijn onderzoek slechts beperkt afhankelijk van experimenten in het laboratorium en heb ik bijna al het onderzoek vanuit ons appartement in Boston uitgevoerd met een dartelende peuter op de achtergrond. Flexibiliteit was het sleutelwoord.

Hoewel ik nauwelijks met onderzoekers in levende lijve heb kunnen afspreken is het wetenschappelijk milieu in Boston zeer inspirerend en zijn de mogelijkheden bijna onuitputtelijk. We hebben een aantal interessante risico modellen kunnen ontwikkelen die zouden kunnen helpen met het herkennen en wellicht voorkomen van ernstige complicaties zoals bloedingen en overlijden ten gevolge van intensieve AML behandeling.^1,2

Een ander belangrijk wetenschappelijk resultaat komt voor uit de analyse naar de toegevoegde waarde van een donor stamceltransplantatie voor patiënten met hoog risico myelodysplastisch syndroom. We hebben gevonden dat patiënten met zeer hoog risico kenmerken zoals mutaties in het TP53 gen, in tegenstelling tot wat altijd gedacht werd, mogelijk genezen kunnen worden met een donor stamceltransplantatie.³

Niet alleen wetenschap is heel inspirerend, ook het (digitaal) deelnemen aan de patiëntenbesprekingen zoals grote visites gaf een interessante kijk in de keuken van een Amerikaans topcentrum. Het kennisniveau van de arts-assistenten en hematologen is indrukwekkend, net als de ontwikkeling en toepassing van de nieuwste middelen of technieken in klinische studies. Deze contacten met de hematologen in Boston geven hopelijk nog veel mogelijkheden voor toekomstige samenwerkingen.

Amerika is het land van vele kansen en mogelijkheden, maar lang niet voor iedereen. COVID-19 heeft wat dat betreft de verschillen misschien wel alleen maar groter gemaakt. Ondanks dat we in wijk van Boston woonden die sociaal heel betrokken en tolerant is voor iedereen, ongeacht huidskleur, geslacht of geaardheid, viel het ons op hoe beperkt het sociale vangnet is voor de gemiddelde Amerikaan. Massale huisuitzetting tijdens van de pandemie was bijvoorbeeld aan de orde van de dag. Ook de Black Lives Matter beweging was sterk vertegenwoordigd in Boston en geweldloze protesten werd door velen ondersteund.

Het toppunt, of misschien wel dieptepunt, waren de verkiezingen en de aanloop daarnaar toe. In Boston en omstreken was ontzettend veel steun voor President Biden en opvallende schaamte bij de lokale Amerikaan richting de vorige president Trump. De zucht van verlichting was dan ook heel duidelijk voelbaar in het dagelijks leven nadat uiteindelijk Biden definitief de verkiezingen won. Onze dochter vond het zo leuk met vlaggen te zwaaien dat ook wij dit op z’n Amerikaans gevierd hebben.

Al met al was dit jaar was niet alleen een wetenschappelijke verrijking maar ook een mooie levenservaring. Desondanks is het fijn weer terug te zijn in Nederland en zet ik mijn carrière als hematoloog en onderzoeker voort in het Erasmus MC op de afdeling hematologie.

Dr. Jurjen Versluis voor het “Jimmy Fund Building” waar veel wetenschappelijk laboratorium onderzoek wordt gedaan. De Dana-Farber Cancer Institute slogan staat duidelijk op de gevel: “What we do here changes lives everywhere”

Referenties

1. Haydu JE, Flamand Y, Vedula RS, Versluis J, Charles A, Copson KM, Stone RM, DeAngelo DJ, Neuberg D, Lindsley RC, Luskin MR. Pretreatment clinical and genetic factors predict early post-treatment mortality in fit AML patients following induction. Am J Hematol 2021;96(7):E259-E262
2. Versluis J, Pandey M, Flamand Y, Haydu JE, Belizaire R, Faber M, Vedula RS, Charles A, Copson KM, Shimony S, Rozental A, Bendapudi PK, Wolach O, Griffiths EA, Thompson JE, Stone RM, DeAngelo DJ, Neuberg D, Luskin MR, Wang ES, Lindsley RC. Prediction of life-threatening and disabling bleeding in patients with AML receiving intensive induction chemotherapy. Blood Adv. 2022;6(9):2835-2846.
3. Versluis J, Saber W, Tsai HK, Gibson CJ, Dillon LW, Mishra A, McGuirk J, Maziarz RT, Westervelt P, Hegde P, Mukherjee D, Martens MJ, Logan B, Horowitz M, Hourigan CS, Nakamura R, Cutler C, Lindsley RC; Blood and Marrow Transplant Clinical Trials Network. Allogeneic Hematopoietic Cell Transplantation Improves Outcome in Myelodysplastic Syndrome Across High-Risk Genetic Subgroups: Genetic Analysis of the Blood and Marrow Transplant Clinical Trials Network 1102 Study. J Clin Oncol 2023;41(28):4497-4510